Μπροστά στο 2011, τα δυο μεγάλα κόμματα βρίσκονται αντιμέτωπα με μεγάλες προκλήσεις. Αυτές οι προκλήσεις θα προσδιορίσουν όχι απλώς τα τρέχοντα και τα άμεσα, αλλά και την πιο μακροχρόνια προοπτική τους. Άρα οι προκλήσεις που έχουν ενώπιον τους είναι στρατηγικές.
Το ΠΑΣΟΚ, το οποίο καλείται ν’ αντιμετωπίσει την σοβαρότερη οικονομική κρίση της χώρας εδώ και δεκαετίες, βρίσκεται σε ένα μεταβατικό στάδιο. Αν κάνει μέχρι τέλους όσα επιβάλλονται για να σωθεί ο τόπος, θα έχει απαλλαγεί από αναχρονιστικά φορτία του παρελθόντος του. Από την άλλη πλευρά η ΝΔ είναι πολιτικά και στρατηγικά κατασταλαγμένη και δεν «ψάχνεται» (όπως το ΠΑΣΟΚ). Εκεί που έχει κατασταλάξει, διασφαλίζει μόνο ένα πράγμα: Την κοινωνική και εκλογική περιθωριοποίηση της.
Οι αλλαγές που καλείται να υλοποιήσει ο Γιώργος Παπανδρέου και δείχνει αποφασισμένος να πραγματοποιήσει, θα αλλάξουν το ΠΑΣΟΚ. Θα το καταστήσουν ένα σύγχρονο, μεταρρυθμιστικό και υπεύθυνο σοσιαλδημοκρατικό κόμμα. Το ΠΑΣΟΚ, μετά από πολλά χρόνια, θα απαλλαγεί από...
τον λαϊκισμό και τον κρατισμό που το προσδιόριζε. Στη σύγκρουση μεταξύ ενός σύγχρονου και παλαιού ΠΑΣΟΚ που δρομολογήθηκε επί Σημίτη, αλλά δεν ολοκληρώθηκε ποτέ, είναι πιθανό, επί Γιώργου Παπανδρέου να γύρει αποφασιστικά η ζυγαριά υπέρ ενός τολμηρά «νέου» ΠΑΣΟΚ. Άλλωστε η νεωτερικότητα πάντα χαρακτήριζε τον τωρινό αρχηγό του ΠΑΣΟΚ, έστω κι αν υπό το βάρος εσωκομματικών ισορροπιών τα βήματα του ήσαν συχνά μετέωρα. Τώρα όμως ο ίδιος γνωρίζει πως δεν υπάρχει άλλος δρόμος.
Συνήθως τα κόμματα αλλάζουν πρώτα σε επίπεδο ιδεών και μετά σε επίπεδο πρακτικής. Τώρα στο ΠΑΣΟΚ συμβαίνει το ανάποδο. Η πράξη, δηλαδή η σύγκρουση με το κρατικιστικό και λαϊκιστικό οικοδόμημα που χτίσθηκε την περίοδο 1981-1985 και στη συνέχεια διαιωνίσθηκε, λίγο-πολύ από όλες τις μετέπειτα κυβερνήσεις, είναι εκείνη που μεταμορφώνει το ΠΑΣΟΚ σήμερα. Η σύγκρουση με τους κρατικοδίαιτους συνδικαλιστές των ΔΕΚΟ (τέκνα του παλαιού ΠΑΣΟΚ), το άνοιγμα των κλειστών επαγγελμάτων, η μεταρρύθμιση στην Ανώτατη Παιδεία, τα βήματα για μια ανταγωνιστική οικονομία, είναι ζωτικά για να γυρίσει η χώρα σελίδα. Παράλληλα, να γυρίσει σελίδα και το ΠΑΣΟΚ.
Παρά το ότι η ΝΔ, διαχρονικά, «ψάχνονταν» λιγότερο από το ΠΑΣΟΚ και άρα άλλαζε πιο δύσκολα προς την κατεύθυνση ενός σύγχρονου κόμματος του μεσαίου χώρου, η σημερινή ΝΔ συνιστά «ολική επαναφορά» (για να θυμηθούμε την αποστροφή Σαμαρά) στην «παλιά γνώριμη δεξιά». Σε εποχές που τα κόμματα εξουσίας ψάχνουν τρόπους για να ανοιχθούν πέρα από τα συρματοπλέγματα του σκληρού πυρήνα τους, η ΝΔ κλείνεται στο δεξιό καβούκι της. Έτσι, με αυτοκαταστροφική συνέπεια, η ΝΔ του Σαμαρά απορρίπτει κάθε άνοιγμα στο μεσαίο χώρο. Το «μέσον», το μέτρο, η μετριοπάθεια, η υπευθυνότητα, είναι ξένα για τη σημερινή ΝΔ. Το μόνο όχημα που της απομένει για να διευρύνει την επιρροή της λοιπόν είναι ο λαϊκισμός. Εκεί επενδύει τα πάντα.
Έτσι τα δυο μεγάλα κόμματα, καθώς αλλάζει ο χρόνος, γίνεται φανερό πως κινούνται σε διαμετρικά αντίθετες κατευθύνσεις. Το ένα προσπαθεί να απαλλαγεί από την λαϊκιστή κληρονομιά του. Το άλλο είναι πιο λαϊκιστικό παρά ποτέ. Το ένα αλλάζει σταδιακά, προσδοκώντας να προϋπαντήσει τις προκλήσεις του μέλλοντος, ενώ το άλλο οπισθοδρομεί δεκαετίες πίσω σε δήθεν «αρχές και αξίες», καθώς κλείνεται στον πιο στενό δεξιό πυρήνα του. Το ένα οδηγείται σε μια σύγχρονη κεντροαριστερά. Ενώ το άλλο σε μια παλαιοδεξιά. Σε ποιόν ανήκει το μέλλον, στην αέναη μάχη κυριαρχίας, είναι λοιπόν πασίδηλο.
